Học Pascal/Thư viện

Định nghĩa[sửa]

Thư viện dùng để cung cấp một số hằng, kiểu biến, hàm, thủ tục thông dụng đã được lập trình sẵn. Có 2 loại thư viện trong Pascal, là Thư viện chuẩn do Pascal tạo ra và Thư viện do người lập trình tự tạo.

Khai báo[sửa]

USES unit1, unit2, unitN;

Trong đó:

USES: từ khoá để khai báo thư viện
unit1, unit2, unitN: tên các thư viện đươc sử dụng trong chương trình, ngăn cách nhau bởi dấu ",".

Một số thư viện chuẩn và lệnh thường dùng[sửa]

SYSTEM[sửa]

Chứa các lệnh vào/ra chương trình

write(): in ra màn hình.

writeln(): in ra màn hình rồi xuống dòng.

read(): đọc biến.

readln(): đọc biến và xuống dòng.

CRT[sửa]

Chế độ màn hình văn bản (Text Mode).

Hàm/Thủ tục	Ý nghĩa	Hàm/Thủ tục	Ý nghĩa
Hệ thống
ClrScr	Xoá màn hình	Delline	Xoá một dòng đang chứa con trỏ
Clreol	Xoá các ký tự từ vị trí con trỏ đến cuối mà không di chuyển vị trí con trỏ	Insline	Chèn thêm một dòng vào vị trí của con trỏ hiện hành
GotoXY(x,y)	Dời con trỏ màn hình đến cột x, dòng y (x, y:byte;). ^[1]	TextBackground(color)	Màu nền văn bản ^[2]
Windows(x1,y1,x2,y2)	Thay đổi cửa sổ màn hình	TextColor(color)	Chọn màu chữ in ra màn hình
TextMode(co40)	Tạo kiểu chữ lớn	HighVideo	Tăng độ sáng màn hình
LowVideo	Giảm độ sáng màn hình	NormVideo	Màn hình trở lại chế độ sáng bình thường
Delay(ms)	Tạm dừng trong ms (miligiây) (ms: word;)	Halt	Ngưng thực hiện chương trình và trở về hệ điều hành
ReadKey	Cho kết quả là tên của phím được nhấn. VD: Khi nhấn phím 'A' từ bàn phím thì hàm ReadKey sẽ cho kết quả là 'A'.	Keypressed	Hàm cho kết quả True nếu có một phím được nhấn.
Sound(Hz)	Phát ra âm thanh qua loa bên trong (Internal Speaker) với tần số Hz (Hz: word;)	NoSound	Ngừng phát âm thanh
Exit	Thoát khỏi chương trình
Dữ liệu số
Randomize	Khởi tạo sàn sinh số ngẫu nhiên.	Random(n)	Sinh số ngẫu nhiên trong phạm vi n. ^[3]
Move(a,b,n)	Sao chép trong bộ nhớ một khối n byte từ biến a sang biến b	Abs(n)	Cho giá trị tuyệt đối của n
Exp(x)	Hàm số mũ cơ số tự nhiên e	Frac(x)	Cho kết quả là phần thập phân của số x
Int(x)	Cho kết quả thực là phần nguyên của số thập phân x	Trunc(x)	Cho kết quả nguyên là phần nguyên của số thập phân x
ln(x)	Hàm logarit cơ số tự nhiên	Odd(x)	Cho kết quả True nếu x số lẻ.
Sqr(x)	Bình phương của số x.	Sqrt(x)	Căn bậc hai của x
Pred(x)	Cho kết quả là số nguyên đầu tiên. VD: pred(3.14)=3	Succ(x)	Cho kết quả là số nguyên cuối cùng. VD: succ(3.14)=4
Inc(n)	n:=n+1; (n là số nguyên)	Dec(n)	n:=n-1; (n là số nguyên)
Round(n)	Làm tròn số thực n	Arctan(x)	Arctan x với x tính bằng Radian
Cos(x)	Cho kết quả là cos x	sin(x)	Cho kết quả là sin x
Kiểu File
Assign(f,p)	Khởi tạo file có đường dẫn p (đặt trong `' '`), gán vào biến file f.
Reset(f)	Đọc dữ liệu từ file f có sẵn	Rewrite(f)	Ghi file mới lên đĩa
Append(f)	Chèn thêm dữ liệu cho file	Close(f)	Đóng file
Erase(f)	Xóa file	Rename()	Đặt lại tên file
Kiểu xâu
Chr(vt)	Trả về một kí tự có vị trí là vt trong bảng mã ASCII	Ord(s)	Trả về một số thứ tự của kí tự s trong bảng mã ASCII
Upcase(n)	Đổi kí tự chữ thường sang chữ hoa	Length(s)	Cho kết quả là chiều dài của xâu
Copy(s,vt,a)	Trích từ xâu s thành 1 xâu con có độ dài a bắt đầu từ vị trí vt	Insert(s1,s2,vt)	Chèn xâu s1 vào xâu s2 bắt đầu từ vị trí vt
Delete(s,vt,a)	Xóa a ký tự khỏi xâu s bắt đầu từ vị trí vt	Pos(s1,s2)	Cho vị trí đầu tiên xâu s1 xuất hiện trong xâu s2

GRAPH[sửa]

Chế độ đồ hoạ Pascal

Hàm/Thủ tục	Ý nghĩa	Hàm/Thủ tục	Ý nghĩa
Initgraph(a,b)	Khởi tạo chế độ đồ hoạ.	Closegraph	Tắt chế độ đồ hoạ.
Outtext()	In ra màn hình tại góc trên bên trái.	Outtextxy(x,y,)	In ra màn hình tại toạ độ màn hình.
Rectangle(x1,y1,x2,y2)	Vẽ hình chữ nhật.	Line(x1,y1,x2,y2)	Vẽ đoạn thẳng.
Moveto(x,y)	Lấy điểm xuất phát để vẽ đoạn thẳng.	Lineto(x,y)	Lấy điểm kết thúc để vẽ đoạn thẳng.
Circle(x,y,n)	Vẽ đường tròn.	Ellipse(x,y,o1,o2,a,b)	Vẽ hình elip.
Floodfill(a,b,n)	Tô màu cho hình.	Getfillpattern(x)	Tạo biến để tô.
Setcolor(x)	Chọn màu.	Setfillpattern(x,a)	Chọn màu để tô.
Cleardevice	Xoá toàn bộ màn hình.	Settextstyle(n,a,b)	Chọn kiểu chữ.
Bar(a,b,c,d)	Vẽ thanh.	Bar3d(a,b,c,d,n,h)	Vẽ hộp.
Arc(a,b,c,d,e)	Vẽ cung tròn.	Setbkcolor(n)	Tô màu nền.
Putpixel(x,y,n)	Vẽ điểm.	Getmem(p,1)	Chuyển biến để nhớ dữ liệu.
Etfillstyle(a,b)	Tạo nền cho màn hình.	Setlinestyle(a,b,c)	Chọn kiểu đoạn thẳng.
Getimage(x1,y1,x2,y2,p)	Nhớ các hình vẽ trên vùng cửa sổ xác định.	Putimage(x,y,p,n)	In ra màn hình các hình vừa nhớ.

PRINTER[sửa]

Chế độ in ấn qua cổng LPT1 (Connector DB25)

DOS[sửa]

Xử lý trực tiếp thanh ghi, các ngắt và lời gọi đến các hàm chức năng của hệ điều hành MS-DOS

OVERLAY[sửa]

Bố trí các đoạn mã thực thi được truy xuất trên đĩa (nạp/nhả) thay vì đặt hết một lúc vào bộ nhớ khi chạy chương trình

Tạo thư viện (Unit)[sửa]

Bước 1: Tạo một tập tin có phần mở rộng .pas (tên tập tin phải trùng với tên Unit).

Cấu trúc chung của một unit

Cấu trúc chung:

{----Phần 1: Tên Unit----}
UNIT <tên unit>;

{----Phần 2: Khai báo chung----}
INTERFACE
  {Giao diện unit. Nơi khai báo các thư viện đã có được sử dụng trong unit, các hằng, biến, kiểu mà các chương trình khác có sử dụng. Khai thác các hàm, thủ tục mà các chương trình khác sẽ gọi đến, chỉ khai báo tên chương trình con, các tham số, kiểu kết quả. Những hàm, thủ tục thiết lập ở phần sau mà không khai báo ở phần này thì các chương trình khác không gọi được tới.}

{----Phần 3: Nội dung Unit----}
IMPLEMENTATION
  {Đây là phần hiện thực các hàm, thủ tục đã khai báo trong phần Interface. Trong phần này nếu có các chương trình con được dùng riêng bên trong Unit mà không khai báo trong phần Interface, các chương trình con này sẽ không thể truy cập được bởi người dùng Unit.}

{----Phần 4: Phần khởi động----}
BEGIN
  {Phần chứa các câu lệnh sẽ được thực thi ngay trước khi câu lệnh đầu tiên của chương trình gọi Unit này được thực hiện. Phần này không bắt buộc phải có, tuy nhiên trong trường hợp đó vẫn phải giữ lại từ khóa "END." dưới đây.}
END.

Tóm lại:

Cấu trúc tổng thể

Ví dụ

UNIT <tên Unit>;
INTERFACE
USES <thư viện được sử dụng>;
CONST <hằng>;
TYPE <kiểu dữ liệu>;
VAR <biến>;
PROCEDURE <thủ tục>;
FUNCTION <hàm>;
{----}
IMPLEMENTATION
  USES <thư viện>;
  CONST <hằng>;
  TYPE <kiểu dữ liệu>;
  VAR <biến>;
  PROCEDURE <thủ tục>;
  FUNCTION <hàm>;
BEGIN
    <các khởi tạo>
END.

UNIT  MYTOOL;      
INTERFACE
    USES CRT;
    VAR  m:Integer;
    Function  UCLN(a,b:Integer):Integer;
    Function  NGUYENTO(n:Word):Boolean;
IMPLEMENTATION
    Function  UCLN(a,b:Integer):Integer;
    Begin
        While a<>b Do
           If a>b Then a:=a-b  Else  b:=b-a;
        UCLN:=a;
    End;
    Function  NGUYENTO(n:Word):Boolean;
    Var d,i:Word;
    Begin
        d:=0;
        For i:=2 To n DIV 2 Do
           If n MOD i=0 Then d:=d+1;
        NGUYENTO:=d=0;
    End;
END.

Bước 2: Biên dịch

Biên dịch như một chương trình thông thường. Lưu ý: Pascal sẽ tạo 1 file mới có phần mở rộng là .ppu để lưu trữ unit và sử dụng lại.

Thông tin thêm[sửa]

▲ Đánh số cột 1-80 từ trái sang, số hàng 1-25 từ trên xuống. Vị trí (1,1) ứng với góc trái trên, (80,25) ứng với vị trí góc phải dưới.
▲ Màu trong Pascal có giá trị từ 0-15. Với mã màu từ 8 đến 15 chỉ dùng cho màu chữ. Đôi khi việc hiển thị màu trong Pascal không hoàn toàn giống với màu theo tên gọi trong mã màu ASCII. Việc sử dụng màu để hiển thị có thể thông qua mã màu (0-15) hoặc Tên màu thay thế (bằng tiếng Anh).
▲ Muốn sử dụng hàm này, phải gọi thủ tục Randomize trước.

Bảng màu trong Pascal[sửa]

Mã màu	Tên thay thế	Ý nghĩa
0	Black	Đen
1	Blue	Xanh lam
2	Green	Lục
3	Cyan	Lục lam
4	Red	Đỏ
5	Magenta	Tím sen
6	Brown	Nâu
7	LightGray	Xám sáng
8	DarkGray	Xám tối
9	LightBlue	Lam sáng
10	LightGreen	Lục sáng
11	LightCyan	Lục lam sáng
12	LightRed	Đỏ sáng
13	LightMagenta	Tím sen sáng
14	Yellow	Vàng
15	White	Trắng

Bảng mã ASCII[sửa]

[1] Bảng mã ASCII

Hệ 2 (Nhị phân)	Hệ 10 (Thập phân)	Hệ 16 (Thập lục phân)	Đồ hoạ (Hiển thị ra được)
010 0000	32	20	Khoảng trống (␠)
010 0001	33	21	!
010 0010	34	22	"
010 0011	35	23	#
010 0100	36	24	$
010 0101	37	25	%
010 0110	38	26	&
010 0111	39	27	'
010 1000	40	28	(
010 1001	41	29	)
010 1010	42	2A	*
010 1011	43	2B	+
010 1100	44	2C	,
010 1101	45	2D	-
010 1110	46	2E	.
010 1111	47	2F	/
011 0000	48	30	0
011 0001	49	31	1
011 0010	50	32	2
011 0011	51	33	3
011 0100	52	34	4
011 0101	53	35	5
011 0110	54	36	6
011 0111	55	37	7
011 1000	56	38	8
011 1001	57	39	9
011 1010	58	3A	:
011 1011	59	3B	;
011 1100	60	3C	<
011 1101	61	3D	=
011 1110	62	3E	>
011 1111	63	3F	?
100 0000	64	40	@
100 0001	65	41	A
100 0010	66	42	B
100 0011	67	43	C
100 0100	68	44	D
100 0101	69	45	E
100 0110	70	46	F
100 0111	71	47	G
100 1000	72	48	H
100 1001	73	49	I
100 1010	74	4A	J
100 1011	75	4B	K
100 1100	76	4C	L
100 1101	77	4D	M
100 1110	78	4E	N
100 1111	79	4F	O
101 0000	80	50	P
101 0001	81	51	Q
101 0010	82	52	R
101 0011	83	53	S
101 0100	84	54	T
101 0101	85	55	U
101 0110	86	56	V
101 0111	87	57	W
101 1000	88	58	X
101 1001	89	59	Y
101 1010	90	5A	Z
101 1011	91	5B	[
101 1100	92	5C	\
101 1101	93	5D	]
101 1110	94	5E	^
101 1111	95	5F	_
110 0000	96	60	`
110 0001	97	61	a
110 0010	98	62	b
110 0011	99	63	c
110 0100	100	64	d
110 0101	101	65	e
110 0110	102	66	f
110 0111	103	67	g
110 1000	104	68	h
110 1001	105	69	i
110 1010	106	6A	j
110 1011	107	6B	k
110 1100	108	6C	l
110 1101	109	6D	m
110 1110	110	6E	n
110 1111	111	6F	o
111 0000	112	70	p
111 0001	113	71	q
111 0010	114	72	r
111 0011	115	73	s
111 0100	116	74	t
111 0101	117	75	u
111 0110	118	76	v
111 0111	119	77	w
111 1000	120	78	x
111 1001	121	79	y
111 1010	122	7A	z
111 1011	123	7B	{
111 1100	124	7C	\|
111 1101	125	7D	}
111 1110	126	7E	~

Học Pascal/Kiểu dữ liệu-->

[1] ▲ Đánh số cột 1-80 từ trái sang, số hàng 1-25 từ trên xuống. Vị trí (1,1) ứng với góc trái trên, (80,25) ứng với vị trí góc phải dưới.

[2] ▲ Màu trong Pascal có giá trị từ 0-15. Với mã màu từ 8 đến 15 chỉ dùng cho màu chữ. Đôi khi việc hiển thị màu trong Pascal không hoàn toàn giống với màu theo tên gọi trong mã màu ASCII. Việc sử dụng màu để hiển thị có thể thông qua mã màu (0-15) hoặc Tên màu thay thế (bằng tiếng Anh).

[3] ▲ Muốn sử dụng hàm này, phải gọi thủ tục Randomize trước.

[1]

[2]

[3]