Sách tôn giáo/Ấn Độ giáo/Sikh giáo
Lịch sử hình thành và phát triển
[sửa]Dưới Vương quốc Hồi giáo Delhi (1206-1526), Ấn Độ thường xuyên bị phân liệt về lãnh thổ và chính trị bởi các thủ lĩnh Hồi giáo chia nhau cầm quyền ở các địa phương và nhiều lần bị quân Mông Cổ tấn công xâm lược, nhất là ở vùng Tây Bắc rộng lớn. Bên cạnh đó, người Hồi giáo cai trị lại thực hiện chính sách phân biệt tôn giáo. Họ dành nhiều ưu ái, quyền lợi về chính trị, kinh tế cho tín đồ Hồi giáo cũng tức là hạn chế quyền lợi của các tôn giáo khác, trong đó có đông đảo tín đồ Ấn giáo. Cùng với những lý do khác về kinh tế, xã hội đã dẫn đến phong trào đấu tranh của các giáo phái ở Ấn Độ. Những nhà tư tưởng của các phong trào này đều phủ nhận sự phân chia đẳng cấp, đòi bình đẳng của mọi người trước thần linh và chủ trương không phân biệt biệt địa vị xã hội và tôn giáo, tín ngưỡng.
Trong bối cảnh lịch sử đó, Guru Nanak đã sáng lập ra đạo Sikh vào đầu thế kỷ 16 tại bang Punjab thuộc miền Bắc Ấn Độ cùng chung sống hòa bình với các tôn giáo khác đã có ở Ấn Độ như Ấn Độ giáo, Jaina giáo (Kỳ Na giáo), Phật giáo, Hồi giáo, Thiên Chúa giáo, Do Thái giáo. Đạo Sikh được xem như một tôn giáo cải cách, ra đời trên cơ sở tiếp nhận tư tưởng, giáo luật, lễ nghi của các tôn giáo đã có ở Ấn Độ như Ấn Độ giáo, Hồi giáo, Phật giáo.
Giáo chức
[sửa]Đạo Sikh không có các chức sắc nhưng lại có những con người với các trách nhiệm khác nhau gọi là Granthi và Giani. Gianthi là những người trông coi việc đạo trong các đền thờ Gurdwaras, có bổn phận đọc kinh Guru Granth Sahib và hướng dẫn các buổi cầu kinh hằng ngày. Trong khi đó, Giani là học giả và là người rất thông thạo ngôn ngữ và văn học Punjab. Họ có trách nhiệm giảng giải cho các tín đồ hiểu được nội dung và ý nghĩa trong sách kinh, tuy nhiên, tất cả họ không phải là chức sắc tôn giáo. Nghi thức cầu nguyện trong cộng đồng những người theo đạo Sikh là ngày hai lần (sáng và tối), chủ yếu bao gồm sự thiền định và những bài hát ca tụng của các Gurus. Trong đó, Sodar và Arati được tụng vào buổi chiều và Japti thì được tụng vào buổi sáng sớm dưới sự hướng dẫn của các Granthi.
Công trình
[sửa]Trong thời gian trị vì (1556-1605) của Akbar Đại đế giàu lòng khoan dung tôn giáo, đạo Sikh nhận được sự khích lệ đáng kể vì tư tưởng tôn giáo của nhà vua tương đồng với tư tưởng Sikh giáo nhằm thực hiện sự hòa đồng tôn giáo hay đoàn kết tôn giáo. Nhiều công trình kiến trúc, nghệ thuật văn hoá của Sikh giáo đã được xây dựng. Guru Ram Das (1534 – 1581) tận dụng sở đất mà hoàng đế Akbar ban tặng, đã xây thành một hồ nước hình vuông rộng lớn gọi là "Amristar" (Hồ rượu tiên hay là hồ mật hoa); chính giữa mặt hồ có một ngôi đền được làm bằng vàng do chính con trai của Guru Ram Das, Guru Arjan xây dựng.
Sau đó, một đô thị lớn, tên gọi Punjab được hình thành, nơi đây được coi là thánh địa của Sikh giáo. Bên cạnh đó, Guru Arjan cũng được biết đến là nhà biên soạn bộ thánh kinh đầu tiên ‘Adi Granth’ và đã thiết lập một hệ thống thu nhập thuế từ những tín đồ Sikh giáo cho những công việc từ thiện. Đạo Sikh thời bấy giờ ngày càng có nhiều ưu thế mãi cho đến đời Guru Teg Bahadur (1621-1675), người đã bị hoàng đế Aurangzeb hành hình mà không rõ lý do. Hành động này đã làm cho những người theo đạo Sikh từ một đạo giá cải cách vốn bình lặng trở thành một giáo phái kiêu hùng gồm những con người sẵn sàng quyết chiến, "tử vì đạo" (đây là một đặc điểm của tôn giáo nói chung mà S. Freud, V.I. Lênin... đã chỉ ra) dưới sự lãnh đạo của Guru Govind Singh, người luôn sẵn sàng đấu tranh để bảo vệ đạo giáo (con trai của Guru Teg Bahadur).
Tôn chỉ
[sửa]Tôn chỉ của đạo Sikh là ‘Nhất thần giáo’ chỉ thờ duy nhất một vị thần là Chúa Trời – người đã tạo ra vũ trụ và con người, và là đấng tối cao trong tất cả các tôn giáo. Chỗ thờ tự của đạo Sikh gọi là Gurdwara, theo tiếng Punjab nghĩa là ‘Nhà của Đức Chúa Trời’ cũng là ‘cổng vào Guru’.
Kinh sách
[sửa]Sách kinh thường cầu nguyện của đạo Sikh gọi là Adi Granth, còn gọi là Guru Granth Sahib; chữ viết trong kinh gọi là Gurmukhi; và lời của kinh gọi là Gurbani.
Danh sách 10 Guru Sikh giáo
# Tên Ngày sinh Thành guru Ngày mất Tuổi 1 Guru Nanak Dev 15 tháng 4, 1469 20 tháng 8, 1507 22 tháng 9, 1539 69 2 Guru Angad Dev 31 tháng 3, 1504 7 tháng 9, 1539 29 tháng 3, 1552 48 3 Guru Amar Das 5 tháng 5, 1479 26 tháng 3, 1552 1 tháng 9, 1574 95 4 Guru Ram Das 24 tháng 9, 1534 1 tháng 9, 1574 1 tháng 9, 1581 46 5 Guru Arjan Dev 15 tháng 4, 1563 1 tháng 9, 1581 30 tháng 5 năm 1606 43 6 Guru Har Gobind 19 tháng 6, 1595 25 tháng 5 năm 1606 28 tháng 2 năm 1644 48 7 Guru Har Rai 16 tháng 1 năm 1630 3 tháng 3 năm 1644 6 tháng 10 năm 1661 31 8 Guru Har Krishan 7 tháng 7 năm 1656 6 tháng 10 năm 1661 30 tháng 3 năm 1664 7 9 Guru Tegh Bahadur 1 tháng 4 năm 1621 20 tháng 3 năm 1665 11 tháng 11 năm 1675 54 10 Guru Gobind Singh 22 tháng 12 năm 1666 11 tháng 11 năm 1675 7 tháng 10 năm 1708 41 11 Guru Granth Sahib Không rõ 7 tháng 10 năm 1708 Không rõ Không rõ
Có một lưu ý nhỏ cần nên biết trong quyền kế vị Gurus của đạo Sikh là từ sáng tổ Nanak đến Guru thứ tư Ram Das thì việc kế thừa là dựa trên phẩm chất và năng lực của chính vị Guru tương lai. Tuy nhiên, từ Guru thứ năm Arjan đến vị guru cuối cùng Govind Singh thì quyền kế vị đơn thuần là cha truyền con nối Điều này dẫn đến lý do tại sao một số Guru truyền tiếp đã tiếp nhận nhiều lý thuyết có vẻ như khác xa với ý tưởng nguyên bản của Guru Nanak. Mặc dù vậy, tất cả các vị Gurus đã củng cố và phát triển đạo Sikh ngày một lớn mạnh.