Tấm kính biến mất

Chương 2 trong phần truyện Harry Potter và Hòn Đá Phù Thủy có tên: Tấm kính biến mất

Tóm lược

Đã gần mười năm trôi qua kể từ khi em bé Harry, giờ đây đã gần 11 tuổi, bị bỏ lại trên bậc cửa nhà Dursley. Thằng bé Harry gầy gò, mái tóc rối nùi, đôi mắt xanh biếc phía sau cặp kính. Trên trán nó là một cái thẹo hình tia chớp, hậu quả của vụ đụng xe đã giết chết ba má nó, theo lời kể của dì Petunia và dượng Vernon. Phòng khách căn nhà nơi họ sống tràn ngập ảnh của thằng em họ Dudley, nhưng không cái nào có mặt nó, còn chính nó thì phải ngủ trong căn xép tối tăm đầy bụi và mạng nhện phía dưới cầu thang.

Một sáng nọ, dì Petunia đánh thức Harry, ra lệnh cho nó nấu bữa sáng. Hôm đó là sinh nhật Dudley, và mọi thứ phải thật hoàn hảo. Khi xuống bếp, nó thấy cái bàn bếp đầy tràn quà sinh nhật. Đứa em họ thừa cân Dudley khét tiếng cả vùng nhờ bắt nạt rất ưa trò đấm Harry, dù chẳng mấy khi Harry để bị bắt. Dudley bước vào bếp, và khi nó chuẩn bị nhõng nhẽo vì số quà sinh nhật ít hơn năm ngoái một món, thì má nó vội nói ngay rằng sẽ mua cho nó thêm hai món nữa, để tổng số quà lên tới 39.

Nhà Dursley định đưa Dudley đi chơi sở thú, nhưng bà Figg, người hàng xóm già nghiện mèo thường nhận trông Harry mỗi khi họ đi vắng, lần này lại từ chối vì bị gãy giò. Dì dượng bắt đầu bàn tán về việc nên làm gì với thằng cháu họ, còn Dudley thì gào khóc, nói rằng nó không muốn Harry đi chung. Tuy nhiên, ngay sau đó, Piers Polkiss – bạn của Dudley – đến, và nhà Dursley buộc phải cho Harry đi cùng. Trước khi đi, dượng Vernon cảnh báo Harry rằng nếu Harry "giở bất cứ trò quỷ quái nào ra", thì nó sẽ bị nhốt vào phòng xép từ đây đến tận Giáng Sinh. Trước đó, đã có nhiều chuyện lạ lùng có dính líu đến Harry xảy ra rồi, và nhà Dursley thì không tin nó không phải thủ phạm.

Trên đường đến sở thú, khi Harry kể lại chuyện nó mơ thấy xe mô tô biết bay, dượng Vernon nổi khùng. Lúc đầu, chuyến tham quan sở thú diễn ra khá tốt đẹp, và Harry thậm chí còn được ăn kem. Ở khu chuồng nuôi bò sát, Harry nói chuyện với một con trăn siết mồi; khi Dudley xô nó ra để xem con trăn, thì tấm kính ngăn chuồng nuôi bỗng biến mất. Con trăn trườn ra, cảm ơn Harry và nói rằng sẽ quay trở về Brazil.

Trên đường về, Dudley và Piers bắt đầu ba hoa về chuyện đụng phải con trăn, như thể chúng bị tấn công thật. Sau khi về đến đường Privet Drive, dượng Vernon nổi giận, đuổi Harry về phòng xép dưới gầm cầu thang, và nói nó sẽ không được ăn gì trong một tuần, trước khi ngã vật xuống ghế bành. Những hình ảnh mờ nhạt xuất hiện trong đầu Harry: ánh chớp xanh lè và cơn đau trên trán. Nó cũng nhớ lại rằng, khi đi ra ngoài cùng nhà Dursley, thỉnh thoảng những người trông rất lạ lại có vẻ biết nó.

Phân tích

Rõ ràng là Harry không hề giống những đứa trẻ khác, và không chỉ có dì dượng cậu mới biết điều này: còn một người họ không ưa nữa. Nhà Dursley coi cậu gần như một nô lệ, không hề biểu lộ bất cứ cảm xúc hay tôn trọng nào với cậu. Tuy nhiên, dù bị đối xử tệ bạc như vậy, Harry không hề tự ti hay cay độc, mà còn rất lạc quan và tốt bụng, không như thằng em họ Dudley – đã bị cha mẹ nuông chiều đến mức trở thành một tên bắt nạt tàn nhẫn tự cao tự đại, đúng với cái tên của mình ("dud" trong "Dudley" có nghĩa là "vô giá trị"). Những đặc điểm đầu tiên của Harry cho thấy những tính cách đáng quý mà sau này trở nên vô cùng quan trọng đối với định mệnh của cậu.

Tài năng phép thuật của Harry đã bắt đầu nảy nở từ hai chi tiết làm cửa kính biến mất và giao tiếp với rắn (khả năng sử dụng Xà ngữ được giải thích kỹ hơn ở Harry Potter và Phòng chứa bí mật). Như tác giả cho biết, việc sử dụng ma pháp không kiềm chế là chuyện bình thường đối với các phù thuỷ và pháp sư nhỏ tuổi. Cũng như những đứa trẻ dân pháp thuật khác được Muggle nuôi dạy, Harry không hề biết gì về những tài năng này, nên thường hệ quả sẽ khá phiền toái và dễ gây hại những người khác. Tuy nhiên, kỳ lạ là, Harry không tỏ vẻ sợ hãi gì những tai nạn như vậy, mà chỉ thỉnh thoảng tự vấn. Điều này cho thấy cậu bẩm sinh đã chấp nhận phép thuật, và có lẽ đã vô thức tự nhận thức được bản chất pháp sư thực thụ của mình. Việc bị ép buộc cô lập khỏi thế giới phép thuật và hầu hết thế giới Muggle cũng khiến cậu hiểu rất ít về những gì gọi là "bình thường"; tuy vậy, khi cậu trưởng thành dần, điều này cũng thay đổi, và cậu thậm chí còn nhận ra mình khá khác biệt so với những người xung quanh.

Harry cũng nhớ lại một số ký ức về cái chết của cha mẹ, dù nhà Dursley luôn kể rằng hai người họ đã mất trong một vụ đụng xe. Chiếc xe mô tô bay trong giấc mơ hẳn nhiên là chiếc mà Hagrid đã dùng để đưa cậu đến ngôi nhà trên đường Privet Drive, và ánh chớp xanh, dù chưa được giải thích, có vẻ cũng liên quan đến những sự việc trên. Harry chắc chắn sẽ biết nhiều hơn về cái đêm định mệnh đó trong quá trình trưởng thành.

Câu hỏi

Đánh giá

1. Vì sao Dudley lại giả vờ khóc trước khi nhà Dursley lên xe để đến sở thú?
2. Vì sao Dudley lại ngừng giả vờ khóc khi bạn đến?
3. Vì sao nhà Dursley lại đưa Harry đi cùng mà không để cậu ở nhà?
4. Những điều "lạ lùng" gì đã diễn ra quanh Harry?

Nghĩ thêm

1. Bạn nghĩ vì sao nhà Dursleys lại đối xử với Harry như vậy?
2. Vì sao nhà Dursleys lại bắt phạt Harry vì những điều lạ lùng xảy ra?
3. Những điều lạ lùng đó tiết lộ điều gì về Harry? Cậu nghĩ sao về chuyện này?
4. Vì sao con trăn lại nói chuyện được với Harry?
5. Vì sao những người lạ trên phố lại có vẻ biết Harry?
6. Vì sao Harry lại mơ về chiếc xe mô tô bay? Và vì sao dượng Vernon lại giận dữ?

Bức tranh toàn cảnh

Phân đoạn con trăn báo trước những sự kiện sẽ xảy ra trong hai chương tiếp theo. Cả Harry và con trăn đều là tù nhân, bị cô lập khỏi thế giới mà họ vốn thuộc về: Harry bị kẹt với nhà Dursley, và không được phép biết đến thế giới pháp thuật, còn con trăn bị nhốt trong sở thú, không được sống ở rừng Amazon. Cả hai cũng đều được nuôi dạy ở nơi cách xa "nhà" thực sự, thiếu hiểu biết về thế giới mà đáng lẽ họ là một phần trong đó, rồi lần lượt được giải phóng khỏi tù đày, hướng đến một tương lai vô định, nhưng, vì lý do nào đó, luôn tin rằng ở đó có những điều tốt đẹp hơn thứ họ bỏ lại phía sau.

Trong chương này, chúng ta biết được Harry có khả năng nói chuyện với rắn, một điều sẽ trở nên rất quan trọng trong những tập sau. Một phù thuỷ có khả năng này được gọi là Xà khẩu, còn ngôn ngữ đó có tên là Xà ngữ. Vì phải sống cùng nhà Dursley và dân Muggle, Harry không hề biết khả năng này hiếm có đến thế nào, và cảm thấy kinh ngạc khi biết Xà ngữ có liên hệ với hậu duệ của Salazar Slytherin, người khai sinh và đặc biệt tôn thờ hệ tín ngưỡng về Thuần huyết. Việc Harry không tự nhận thức được mình đang nghe và nói tiếng Anh hay Xà ngữ sẽ là mấu chốt trong hai tập sách sau.

Giao tiếp với rắn và làm tấm kính biến mất chỉ là những biểu hiện sau cùng chúng ta thấy được về bản chất pháp thuật của Harry. Trước đó, tác giả đã nhắc đến cú nhảy lên nóc nhà khi Harry bị băng của Dudley đuổi đánh, bộ tóc tự mọc lại chỉ trong một đêm, và chiếc áo len loè loẹt tự co rúm lại khi dì Petunia cố trùm nó vào người cậu. Dù có vẻ như chính những dấu hiệu đó đã khiến kế hoạch lớn của Albus Dumbledore tiến hành, chúng ta cần phải nhớ rằng lúc này Harry đã sắp đủ 11 tuổi   khi các pháp sư và phù thuỷ nhỏ tuổi nhận được thư nhập học từ trường Hogwarts, cho họ biết học kỳ tới sẽ diễn ra vào tháng 9 sau ngày sinh nhật thứ 11. Tác giả đã chỉ rõ rằng Hogwarts là trường dạy pháp thuật duy nhất trên toàn Vương quốc Anh, và vì vậy nên mọi thiếu niên có pháp thuật sẽ đều có cơ hội nhập học khi đủ tuổi. Tuy vậy, không phải ai cũng đến trường; một số người, như Marvolo Gaunt, nhân vật sẽ xuất hiện ở tập 6, có lẽ sẽ không bao giờ tin tưởng hệ thống trường học để gửi gắm con cái; số khác thì có thể sẽ chọn đi học ở những nước khác. Draco Malfoy, kẻ thù tương lai của Harry, nói rằng cậu gần như đã đi học ở Durmstrang, một ngôi trường nằm ẩn giấu đâu đó vùng Bắc Âu, và có lẽ Harry cũng muốn vậy.

Cũng cần lưu ý rằng Harry, trong chương này, đã tạo ra được một hiệu ứng tương đương với bùa Tiêu biến   một loại bùa chỉ được dạy khi học sinh lên đến năm thứ năm   mà không cần đến đũa phép. Lần khác Harry cũng sử dụng pháp thuật không cần đũa phép là trong Harry Potter và Tên tù nhân ngục Azkaban, khi cô Marge xúc phạm cha cậu. Yếu tố chung trong những trường hợp trên, cũng như những biểu hiện pháp thuật đầu tiên, là trạng thái cao trào cảm xúc. Từ đây, có thể suy ra rằng, pháp thuật không cần đũa phép có liên hệ với những cảm xúc mạnh.

Về sau, càng lớn dần, những điểm tốt của Harry, và cả những điểm không tốt, dần phát triển. Tuy nhiên, trái ngược với con người toàn diện của Harry, nhà Dursley lại không sâu sắc, biết quan tâm, thu hút, và các lỗi lầm của họ thường bị cố ý phóng đại để tượng trưng cho những tính cách tệ hại nhất của con người, tương phản với bản chất tốt đẹp của Harry.

Dù Harry không hề biết gì về tiềm năng pháp thuật, cậu bắt đầu nhận ra rằng mình có những khả năng mà những đứa trẻ khác không có. Từ những cuộc hội thoại sau này giữa Harry và những đứa trẻ pháp thuật được Muggle nuôi dạy khác, có thể suy ra rằng gia đình họ thường không biết đến sự tồn tại của thế giới pháp thuật cho đến khi đứa trẻ đủ tuổi đi học. Các bậc phụ huynh có lẽ đã nhận ra sự khác biệt ở những đứa trẻ từ trước đó, nhưng vẫn sẽ thấy kinh ngạc khi biết con mình có tiềm năng pháp thuật. Không rõ vì sao dân Muggle không được biết gì trước sinh nhật thứ 11 của con họ. Có ít nhất là một vài người không biểu hiện khả năng pháp thuật rõ ràng cho đến tuổi thiếu niên, và bởi vậy nên cộng đồng pháp thuật không thể ghi nhận. Tuy nhiên, Harry lại phát hiện ra nhà Dursley từ lâu đã biết rằng cậu là pháp sư, và không chỉ che giấu thông tin, mà còn cố gắng gạt bỏ khả năng đó khỏi cậu. Cậu cũng biết được rằng cha mẹ cậu đều có pháp thuật, và đã bị giết, không hề giống như câu chuyện đụng xe nhà Dursley luôn kể cho cậu nghe. Sau này, Harry còn phát hiện ra rằng dì Petunia hiểu biết về giới pháp thuật hơn nhiều lần chồng bà, hơn mọi người vẫn tướng.

Để giải thích vì sao nhà Dursley sợ để Harry ở nhà một mình, chúng ta cần nhớ lại rằng trước đó cậu đã sử dụng pháp thuật để tự vệ, mà không hề biết mình là một phù thuỷ. Câu chuyện này đối nghịch với quá trình trưởng thành của Tom Riddle (sau này là Chúa tể Voldemort) trong Harry Potter và Hoàng Tử Lai: Voldemort đã sử dụng pháp thuật để đe doạ những đứa trẻ khác trong cùng cô nhi viện, trước cả khi biết mình là pháp sư. Điểm khác biệt giữa hai nhân vật chính và phản diện này đã khiến sự tương phản thiện - ác có thêm chiều sâu.

Bà Figg, một nhân vật lúc đầu chỉ xuất hiện gián tiếp qua lời kể, là người hàng xóm kỳ lạ thỉnh thoảng nhận trông Harry sống gần nhà Dursley. Dù ở tập đầu, bà bị mô tả là một người khó ưa, nhưng sau này, tác giả mới tiết lộ bà có liên hệ chặt chẽ với thế giới pháp thuật (dù bản thân bà gần như không thể làm phép), và phụ việc trông coi Harry cho giáo sư Dumbledore. Bà cũng là một thành viên của Hội Phượng hoàng, tổ chức bí mật do giáo sư thành lập để chống lại Voldemort. Một nhân vật khác, dì Marge, em gái của Vernon Dursley, cũng được nhắc đến trong chương này. Không như bà Figg, cô thật sự rất khó ưa, và chỉ đóng một vai trò nhỏ, khá quan trọng, ở một chương duy nhất trong Harry Potter và Tên tù nhân ngục Azkaban.

Liên hệ

• Chiếc xe mô tô bay của Sirius Black, như đã đề cập ở chương trước, rất có thể chính là chiếc trong giấc mơ của Harry.
• Ánh chớp xanh trong giấc mơ có vẻ là hệ quả từ lời nguyền của Voldemort khi giết mẹ Harry và cố gắng giết cả cậu.
• Khả năng nói chuyện với rắn của Harry sẽ hình thành một mấu chốt lớn trong tập thứ hai Harry Potter và Phòng chứa bí mật. Đây cũng là thứ giúp Harry hiểu chuyện xảy ra ở túp lều của Gaunt trong Harry Potter và Hoàng tử lai, và là cách mở mặt dây chuyền của Slytherin trong Harry Potter và Bảo bối Tử thần. Việc Harry không tự nhận thức được mình đang nói tiếng Anh hay Xà ngữ cũng là chi tiết đáng chú ý ở tập 7 của truyện. Cũng trong tập này, Ron đã có thể sử dụng Xà ngữ để mở lối vào Phòng chứa bí mật, nhờ nhớ lại được một lần nghe Harry nói thứ tiếng này.
• Bà Figg, như sau này được tiết lộ, có liên quan đến giới Phù thuỷ; bà không chỉ biết về tình cảnh của Harry, mà còn có nhiệm vụ giám sát Harry và báo cáo lại với giáo sư Dumbledore.