Thành viên:Đức Anh/Hố đen

Hố đen 1

Wikipedia đang bão hòa

Một dự án Wiki sẽ luôn phát triển theo 3 chiều: chiều dài, chiều rộng và chiều sâu. Giải thích:

• Chiều rộng = Phạm vi chủ đề viết bài
• Chiều dài = Số lượng bài viết
• Chiều sâu = Nội dung của bài viết

Thông thường, các dự án Wiki sẽ đi theo trình tự phát triển: chiều rộng - chiều dài - chiều sâu. Có một trường hợp đi ngược lại là Wikisource, phát triển từ chiều sâu trước tiên.

Bão hòa một trạng thái được lấp đầy đầy đến mức không thể phát triển được nữa. Khi đạt đến trạng thái bão hòa mà không thực hiện cuộc cải tổ, cuộc cải cách hoặc cuộc đổi mới, dự án không sớm thì muộn rồi cũng sẽ tàn. Bão hòa có nhiều loại khác nhau.

• Bão hòa chiều rộng là khi dự án đã tạo ra đủ các bài quan trọng của các chủ đề lớn.
• Bão hòa chiều dài là khi dự án đã tạo ra đủ số lượng các bài cần viết.
• Bão hòa chiều sâu là khi các bài đã đạt đến chất lượng, nội dung tốt và đầy đủ nhất.
• Bão hòa diện tích là khi dự án đã bão hòa cả chiều dài và chiều rộng.
• Bão hòa thể tích là khi dự án đã bão hòa cả chiều dài, chiều rộng và chiều sâu.

Sự phát triển chiều rộng nằm trong tay cộng đồng. Cộng đồng là người quyết định chiều rộng của dự án. Vì vậy, đa phần các Wiki chú trọng phát triển chiều rộng ngay từ thuở đầu lập dự án và sớm đạt được bão hòa chiều rộng hơn 2 chiều còn lại. Sự phát triển chiều dài và chiều sâu là rất khó. Trong khi phát triển chiều rộng cần bạn đi xa, thì chiều dài cần bạn đi nhanh và chiều sâu cần bạn đi vững. Có vẻ việc đi nhanh giờ đây trở nên khả thi, khi mà những "tiến bộ kĩ thuật" là BOT xuất hiện khắp các mặt trận giúp dự án có thể phát triển chiều dài. Trong khi đó, chiều sâu thì cần chuyên môn,. Điều đó có thể lý giải tại sao các dự án thường đạt bão hòa chiều dài trước khi đạt đến bão hòa chiều sâu.

Wikipedia tiếng Việt như đa phần các dự án Wiki khác, đi theo trình tự phát triển từ chiều rộng đến chiều dài rồi mới qua chiều sâu. Từ thuở lập dự án, Wikipedia đã tập trung vào phát triển chiều rộng và nhanh chóng đạt đến trạng thái bão hòa chiều rộng từ vào giai đoạn 2007-2008. Sau khi chiều rộng đã đạt đến bão hòa, nếu dự án không đi theo một hướng mới thì chẳng mấy chốc sẽ quay về thời kỳ 2003. Giờ dự án buộc phải đi 2 hướng đi mới, một là phát triển chiều dài, hai là phát triển chiều sâu. Như ta đã thấy, dự án đã chọn đi theo hướng phát triển chiều dài. Việc cộng đồng tung BOT ra sân thi đấu, sự kiện "đại nhảy vọt" số bài viết tại Wikipedia 2011-2014 và cột mốc 1 triệu bài là những minh chứng rõ nhất cho một thời kỳ phát triển chiều dài huy hoàng của Wikipedia. Việc gì đến rồi cũng sẽ đến, Wikipedia đạt trạng thái bão hòa chiều dài vào năm 2015.

Chúng ta đang cảm nhận rõ rệt một Wikipedia đang trong trạng thái bão hòa diện tích (kết quả của cuộc bão hòa chiều dài và chiều rộng). Diện tích dự án không còn đủ nhiều để các thành viên bình thường có thể xây dựng và lập nghiệp. Một thành phố lớn, nếu không còn có thể phát triển theo chiều dài và chiều rộng, diện tích không còn đủ, thì tất yếu phải phát triển theo chiều cao hoặc chiều sâu. Wikipedia không tránh khỏi một quy luật như vậy, nếu diện tích không còn đủ, dự án chỉ còn hướng phát triển theo chiều sâu, tức là hoàn thiện các bài viết đã có. Mà phát triển theo chiều sâu lại là sân chơi của những kẻ có chuyên môn, có kiến thức uyên bác hơn những thành viên thông thường, theo lẽ tự nhiên những kẻ ngu dốt sẽ bị loại khỏi cuộc chơi.

Wikipedia tiếng Việt từ lúc bão hòa chiều dài đến nay đã thực hiện một số chương trình nhất định nhằm đưa Wikipedia bước vào cách mạng chiều sâu, nhưng đó dường như vẫn chưa đủ sức tạo ra một cuộc cách mạng chiều sâu có tầm ảnh hưởng lớn nào. Sở dĩ, Wikipedia tiếng Việt vẫn còn trụ được là nhờ thành quả của cuộc bão hòa chiều rộng và chiều dài, và với những thành quả đó nếu vẫn chưa tiến hành cách mạng chiều sâu thì Wikipedia trong 10 năm tới cũng còn đứng rất vững.

Người ta làm gì trong thời đại bão hòa

1. Dịch bài viết là một trong những đặc trưng của thời đại bão hòa diện tích. Đại bộ phận thành viên sống trong thời kỳ này không thể tạo ra những bài viết mới (những bài viết họ muốn tạo thì cũng có sẵn rồi), cũng chẳng có đủ vốn kiến thức, không đủ trình để nâng cấp bài viết (khi mà những gì bài viết có còn nhiều hơn những gì họ biết).
2. Tham gia "chính trị" nhiều hơn "kinh tế" là một trong những đặc trưng có ở những người trẻ, mà người trẻ lại là đặc trưng của thời đại bão hòa.

Bài học Hố đen 1

Từ Hố đen 1 tôi vừa nêu lên, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm cho việc định hướng phát triển Wikibooks