Thành viên:Đức Anh

Xin chào các thành viên mới đến. Trong thời gian làm bảo quản viên ở đây, tôi đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm và có một số quan điểm có thể chia sẻ. Hiện tại tôi đang trong thời kỳ wikibreak, nên các bạn đọc tạm nếu không hỏi được tôi.

Dự án wikibooks là gì?

Các bạn có thể tham khảo tại đây, tuy nhiên nó không dễ hiểu và bạn sẽ không thực sự hiểu ý nghĩa của dự án này. Vì vậy, tôi sẽ kể ý nghĩa của dự án này cho các bạn thông qua một vài trường hợp, phù hợp với những ai mới chuyển từ wikipedia sang.

Giả sử bạn là một người đam mê công nghệ, đang tìm đọc một bài wiki về một phần mềm mới ra mắt. Nhưng bài wiki đó chỉ (và chỉ được) có thông tin về ngày ra mắt, về tính năng và một số thông tin chung chung. Bạn cần họ viết thêm hướng dẫn cài đặt phần mềm đó, nhưng họ muốn cũng không được vì vượt phạm vi dự án. Khi này, nội dung về cẩm nang thuộc phạm vi nội dung của wikibooks, rộng hơn là bất kì nội dung nào cung cấp tri thức, dù ít hay nhiều, trên lý thuyết vẫn có thể nằm ở wikibooks.

Giả sử bạn là một học sinh cấp 3, đang tìm đọc về đạo hàm trên wiki. Nhưng có hai vấn đề: một là kiến thức được viết quá chung và không phù hợp với học sinh cấp 3 như bạn, hai là không liên kết được các nội dung thành một chuỗi logic mà chỉ có những wiki link liên kết đến trang khác không chắc là cùng chất lượng. Ở vấn đề thứ nhất, wikipedia không thể khắc phục vì họ phục vụ cho tất cả mọi người, nhưng ở wikibooks bạn có thể viết cùng một kiến thức nhưng ở nhiều phiên bản khác nhau phục vụ đối tượng khác nhau. Ở vấn đề thứ hai, wikibooks có sự liên kết chặt chẽ giữa các nội dung của một sách, nên có thể đảm bảo chất lượng đồng đều và có tính logic giữa các nội dung.

Nhìn chung, bạn có thể viết bất kỳ thứ gì, miễn là nó đủ nội dung và phục vụ mục đích tìm hiểu tri thức.

Sự chồng chéo giữa các Wikimedia project?

Một số thứ đã có ở Wikipedia, Wiktionary, Wikiquote, Wikivoyage, v.v… thì không nên có ở Wikibooks. Nhưng liệu bạn đã thực sự hiểu rõ về việc này?

Wikibooks không phải Wikipedia, không có nghĩa là nó không thể chứa một cuốn từ điển bách khoa, cũng không có nghĩa là nó không thể sao chép nội dung từ Wikipedia. Ngược lại, một cuốn từ điển bách khoa hoàn toàn phù hợp với phạm vi ở đây, và nội dung ở Wikipedia được quyền sử dụng ở bất kì đâu. Tuy nhiên, có 2 vấn đề quan trọng cần lưu ý, một là từ điển bách khoa ấy phải lưu thành một sách có liên kết logic các trang sách với nhau chứ không phải các bài viết bách khoa rời rạc ngắn ngủi, hai là chủ đề và nội dung phải có sự khác biệt, nét riêng, tạo nên thương hiệu của Wikibooks.

Wikibooks không phải Wikisource, có nghĩa đây không phải nơi lưu trữ nguyên văn một ấn phẩm nào đó. Tuy nhiên, nếu việc trích dẫn nguyên văn để làm nền cho một mục tiêu khác (chẳng hạn: phân tích, làm rõ) thì hoàn toàn được. Hãy nhớ gắn thêm link đến Wikisource nếu có.

Wikibooks không phải Wikivoyage, có nghĩa dự án này bản thân nó không phải cẩm nang du lịch. Song, Wikibooks cho phép tồn tại bất kỳ một cẩm nang hướng dẫn chủ đề nào, nên ta không loại trừ việc chồng chéo nội dung này. Song màu sắc của Wikibooks nằm ở những nội dung khoa học và kỹ thuật, hơn là những nội dung về đời sống.

Nhận tiện bình luận thêm về Wikivoyage: trong thời đại ngày nay, tôi thấy Wikivoyage không thực tế, nó thật đơn thuần và cũ kỹ. Có một điểm không tốt ở Wikivoyage là nó được viết bởi những người chưa từng du lịch địa điểm đó bao giờ. Nội dung ở đó cũng thực sự kém hấp dẫn, thiếu vắng những đánh giá, những video trải nghiệm thực tế và một hướng dẫn cụ thể. Du lịch không phải là một loại tri thức ổn định, nó thay đổi rất nhanh và không thành viên nào ở đây có thể kịp thời cập nhật tất cả. Đây chắc chắn sẽ là một dự án chết.

Wikibooks không đơn giản là chứa sách, nó đang chứa các tiểu dự án

Mỗi một sách không đơn giản là sách, nó là một dự án. Nó cần nhiều người, nhiều thời gian, cần một quy hoạch bài bản, định hướng tốt. Nó hình thành nên một tiểu cộng đồng riêng am hiểu về sách đó. Vì vậy, theo tôi, việc quản lý Wikibooks không thể giống với mô hình quản lý 1 cấp truyền thống (tức là một cộng đồng chung cho toàn dự án), mà nên diễn ra với mô hình quản lý 2 cấp (một cộng đồng chung cho toàn dự án và một cộng đồng riêng cho từng tiểu dự án/sách)

Ở cấp cộng đồng chung, mọi người thảo luận về các vấn đề chung của dự án, một số thành viên sẽ nắm giữ quyền bảo quản viên cho các nhiệm vụ như chống phá hoại, bảo trì kỹ thuật, quản lý chung. Ở cấp cộng đồng riêng, mọi người thảo luận các vấn đề của riêng dự án, các kế hoạch thực hiện riêng của dự án đó, một số thành viên của dự án sẽ được cấp quyền điều phối viên để thực hiện các công việc bảo trì trong phạm vi dự án đó. Các thành viên ở cộng đồng khác hoặc thành viên ở cộng đồng chung, nếu không tham gia vào thì không nên can thiệp các công việc bảo trì tại đây.

Vấn đề trích dẫn và xác thực nội dung

Tại wikipedia, để tránh thông tin sai sự thật, các nội dung cần được trích dẫn để xác thực nội dung. Tuy nhiên, việc xác thực nội dung trên wikibooks khó và phức tạp hơn nhiều.

Nội dung ở wikipedia mang tính chất tổng hợp là chính, không suy diễn cao, câu văn có thể dễ dàng được kiểm chứng dựa trên nguồn. Tuy nhiên, wikibooks có nhiều nội dung mang tính suy diễn kiến thức, việc dẫn nguồn là không đủ (và cũng chẳng có đủ nguồn) để một người không đủ chuyên môn có thể xác nhận kiến thức suy diễn đó là đúng hay không.

Việc xác thực nội dung ở wikibooks là rất khó và yêu cầu người có chuyên môn. Việc trích dẫn phục vụ cho mục đích xác thực cũng không hề dễ với việc xác thực các phép suy diễn là đúng hay sai. Vì vậy, đa số các trích dẫn trong wikibooks đều là trích dẫn tham khảo, thể hiện người viết có tham khảo từ nguồn đó, chứ không mang tính xác thực nội dung.

Đóng cửa Wikijunior

Wikijunior là một tiểu dự án được ghép vào Wikibooks từ lâu, thực hiện các cuốn sách cho trẻ em đọc. Có 2 thứ thực tế khiến cho Wikijunior là một dự án không thực tế như sau:

• Trẻ em (theo độ tuổi của wikijunior) không hứng thú với việc đọc sách từ rất lâu, hiện tại chúng có vô vàn lựa chọn hấp dẫn trên môi trường internet. Ngay cả khi đọc sách, cha mẹ chúng sẽ ưu tiên mua sách giấy, hoặc sử dụng sách điện tử chất lượng cao, chẳng tội gì đọc mấy cuốn sách dở trên trang web nào đó.
• Wikibooks chỉ có trên máy tính và trình duyệt web, không có một hạ tầng phù hợp để viết sách trẻ em. Việc thao tác để truy cập là rất khó đối với một đứa trẻ. Một đứa trẻ biết dùng máy tính, truy cập web wikibooks và tìm đọc sách trẻ em chỉ có trong tưởng tượng mà thôi.

Tôi không tự tin rằng mọi người có hiểu biết nhiều về trẻ em để viết sách phù hợp với đối tượng này. Trẻ em, dù sao cũng sẽ lớn, rồi chúng sẽ tìm đến những kiến thức có giá trị cao hơn. Vì vậy, tốt nhất nên đóng cửa Wikijunior, chứ việc sách trẻ em mà chủ yếu được viết và đọc bởi người lớn (thậm chí là già) thì rất buồn cười.