Bước tới nội dung

Sách binh pháp/Binh pháp Khổng Minh/Cất nhắc - Sắp đặt

Tủ sách mở Wikibooks

Phép cất nhắc, sắp đặt có ý nghĩa là cất nhắc người ngay thẳng, đặt yên các người cong vạy.

Phép trị nước giống như phép trị mình, Phép trị mình là cốt ở dưỡng thần (một trong tam bảo tinh, khí, thần của đạo gia), đạo trị nước cốt ở cất nhắc các bận hiền tài. Đó là dưỡng thần để cầu sống, cất nhắc hiền tài để cầu yên.

Cho nên nước có bậc đại thần phò tá cũng như nhà có cậy cột cái. Cột cái không thể nhỏ, bậc phò tá không thể yếu. Cột cái mà nhỏ thì có hại, bậc phò tá mà yếu thì nước nghiêng đổ.

Cho nên đạo trị nước là cất nhắc người ngay thẳng, sắp đặt các người cong vạy thì nước ấy bèn yên ổn.

Về cột cái dùng cây thẳng đứng làm vững chắc, kẻ phò tà thì dùng kẻ sỹ ngay thẳng làm hiền tài. Cây thẳng lấy từ rừng sâu, kẻ sỉ ngay thẳng lấy từ hạ dân (dân đen).

Cho nên bậc vua trong loài người khi chọn lựa cất nhắc, ắt là phải mời kẻ ở ẩn.

Hoặc kể ôm gấu của quí trong thời nước loạn, phải ở cùng thứ vị với kể thất phu.

Hoặc kẻ tài cao trác tuyệt, không được thấy mời mọc.

Hoặc kẻ trung, hiền, hiếu, nghĩa mà làng xóm không cất nhắc.

Hoặc kẻ ẩn cư cầu chí làm việc nghĩa để đạt dạo.

Hoặc kể trung thực đối với vua mà bị lè đảng dèm pha.

Vua Nghêu chất nhắc kẻ ở ẩn, vua Thành Thang mời kể đã nếm trải nhiều cay đắng, ông Châu Công chọn lựa kẻ hèn để dùng, đều được người vừa ý để đem lại thái bình.

Cho nên bậc vua trong loài người treo thưởng, để đãi công lao, đặt ra các chức vị để đãi kẻ sỹ nên không bỏ sót quan chức nào, mở bốn cửa để mà hưng trị, chuyên việc biếu lụa huyền (lụa quý) để mời kẻ ẩn dật ở chốn thâm sâu, nhờ thế mà thiên hạ có lòng trở về và kẻ bất nhân phải rời xa.

Kẻ dùng được không phải là kẻ được nuôi, kẻ được mời không phải là kẻ được dùng, kẻ nghèo hèn thô lậu ở dưới, kẻ tài sắc ở trên; kẻ gian tà dèm pha được đắt chí, kẻ trung thực phải đi xa; phép biếu lụa huyền không được thi hành, mà cầu được hiền tài đến phò ta hay sao?

Ví bằng nước Ngụy không được trị yên, dân không được ở yên, đó là vì cái lỗi lầm bỏ mất kẻ hiền tài đó. Mất bậc thánh nhân hiền mà không nguy, được bậc nhân hiền mà không yên, điều ấy chưa từng có.