Cuốn sách về Phật giáo/Triết lý/Âm dương

Tủ sách mở Wikibooks

Âm dương theo Phật tổ đại diện cho 2 cá tánh sinh diệt đối nghich của mọi thực thể . Thí dụ như Hiền và dữ , Ngay và gian , ngày và đêm, tối và sáng, mưa và nắng, nóng và lạnh ...

Bảng âm dương[sửa]

Dương Âm
Chánh
Chân Giả
Thiện Ác
Ngay Gian
Sinh Diệt
Thịnh Suy
Thắng Thua
Thành Bại
Được Mất
Không
Tốt Xấu
Hiền Dữ
Giàu Nghèo
Sang Hèn

Tam dịch âm dương[sửa]

Dịch có nghỉa là biến hóa . Tam dịch âm dương có nghỉa là 3 biến hóa âm dương như sau

Tam dịch Ý nghỉa
Bất dịch Âm dương giao hòa Mọi thực thể đều có 2 cá tánh sinh diệt đối nghịch
Dịch Âm dương bất hòa Âm thịnh, Dương suy . Dương thịnh, Âm suy
Biến dịch Âm dương sinh diệt Âm diệt, Dương sinh . Dương diệt, Âm sinh

Tứ vận âm dương[sửa]

Vận có nghỉa là vận hành . Tứ vận âm dương có nghỉa là 4 vận hành âm dương

Tứ vận Ý nghỉa
Sinh Dương thịnh, Âm suy
Thịnh Dương sinh , Âm diệt
Suy Âm thịnh, Dương suy
Diệt Âm sinh , Dương diệt


Luân hồi[sửa]

Chu kỳ Tứ vận âm dương

Tứ vận Ý nghỉa Thí dụ
1 Sinh Mặt trời mọc
2 Thịnh Mặt trời lên
3 Suy Mặt trời xuống
4 Diệt Mặt trời lặn

Ứng dụng[sửa]

Âm dương Ngũ hành của Bát quái[sửa]

Bát Quái Âm dương Ngũ hành
Kiền dương kim
Đoài âm kim,
Ly âm hỏa,
Chấn dương mộc,
Tốn âm mộc,
Khảm dương thủy,
Cấn dương thổ,
Khôn âm thổ.

Âm dương trong Thiên can Địa chi Lịch[sửa]

Can Chi Lịch Thuộc tính Dương Thuộc tính Âm
Lịch Dương lịch Âm lịch
Can - Thiên can Giáp, Bính, Mậu, Canh, Nhâm Ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quý
Chi - Địa chi Tý, Dần, Thìn, Ngọ, Thân, Tuất Sựu, Mảo, Tị, Mùi, Dậu, Hợi

Âm dương trong Đông y[sửa]

Triệu chứng Dương chứng Âm chứng
âm thịnh dương thịnh Người lạnh, tay chân lạnh, tinh thần mệt mỏi, thở nhỏ, thích ấm, không khát, tiểu tiện trong dài, đại tiện lỏng, nằm quay vào trong, sắc mặt trắng, lưỡi nhạt, mạch trầm nhược Tay chân ấm, tinh thần hiếu động (hưng phân, kích động), thở to và thô, sợ nóng, khát nước, nước tiểu đỏ, đục và ít, đại tiện thì táo, nằm quay ra ngoài, sắc mặt đỏ, mạch hoạt sác, phù sác hữu lực

Âm hư Dương hư

Triều nhiệt, nhức trong xương, ho khan, họng khô, hai gò má đỏ, ra mồ hôi trộm, ngũ tâm phiền nhiệt, vật vã, lưỡi đỏ ít rêu, mạch tế sác

Sợ lạnh, chân tay lạnh, ăn uống chậm tiêu, di tinh liệt dương, đau lưng, mỏi gối, rêu lưỡng trắng, chất lưỡng nhạt, ỉa chảy, tiểu tiện trong dài, mạch nhược, vô lực

Vong âm Vong dương

Lạnh, dính,vị nhạt Lạnh Nhuận Phù sác, vô lực. Hoặc vi muốn tuyệt Không khát,thích uống nước nóng

Nóng và mặn không dính Ấm Khô Phù vô lực mạch xích yếu Khát, thích uống nước lạnh.