Sách tam giáo/Phật giáo/Bát quái

Bát quái đại diện cho 8 trạng thái của một sự việc . Thí dụ như

8 quẻ Phục hy	1 Càn (☰), 2 Đoài (☱), 3 Ly (☲), 4 Chấn (☳), 5 Tốn (☴), 6 Khảm (☵), 7 Cấn (☶), 8 Khôn (☷).
8 hướng	Đông - Đông Bắc - Bắc - Tây Bắc - Tây - Tây Nam - Nam - Đông Nam
8 khí tiết (Khí hậu)	Ấm - Nóng - Mát - Lạnh

Tên gọi

八卦 Bát Quái

乾 Càn ☰	兌 Đoài ☱	離 Ly ☲	震 Chấn ☳	巽 Tốn ☴	坎 Khảm ☵	艮 Cấn ☶	坤 Khôn ☷
Thiên/Trời	Trạch/Đầm/Hồ	Hỏa/Lửa	Lôi/Sấm	Phong/Gió	Thủy/Nước	Sơn/Núi	Địa/Đất
天 Tiān	澤(泽) Zé	火 Huǒ	雷 Léi	風(风) Fēng	水 Shuǐ	山 Shān	地 Dì

Nguồn gốc

Bát quái được hình thành từ 2 nguồn Phục hy bát quái và Văn vương (Nhà Chu) bát quái . Phục hy dùng vạch thẳng để diển bát quái để biểu diển biến hóa của vũ trụ âm dương thuở khai thiên lập địa. Văn vương dùng vòng tròn để diển bát quái để biểu diển thời đại đế chế của ông bao gồm ông, vợ ông và con cái của ông 6 đứa 3 trai , 3 gái

Phục Hy Bát quái

Biến hóa của vũ trụ âm dương được Phục hy đem lẽ đó vạch ra thành nét như sau

• Đầu tiên vạch một nét liền (tức là vạch lẻ), để làm phù hiệu (tượng trưng) cho khí Dương . Một nét đứt (tức là vạch chẵn), để làm phù hiệu (tượng trưng) cho khí Âm. Hai cái vạch đó gọi là Lưỡng nghi (2 nghi)

___ tượng trưng cho khí Dương

_ _ tượng trưng cho khí Âm

• Trên mỗi nghi thêm một nét nữa, thành ra bốn cái hai vạch, gọi là Tứ tượng (4 tượng)

• Trên mỗi Tượng lại vạch thêm một vạch nữa, thành ra tám cái ba vạch tạo thành Bát quái (8 quẻ) . Bát quái (八卦 bā gùa) là tổ hợp của Ba hào

八卦 Bát Quái

乾 Càn ☰	兌 Đoài ☱	離 Ly ☲	震 Chấn ☳	巽 Tốn ☴	坎 Khảm ☵	艮 Cấn ☶	坤 Khôn ☷
Thiên/Trời	Trạch/Đầm/Hồ	Hỏa/Lửa	Lôi/Sấm	Phong/Gió	Thủy/Nước	Sơn/Núi	Địa/Đất
天 Tiān	澤(泽) Zé	火 Huǒ	雷 Léi	風(风) Fēng	水 Shuǐ	山 Shān	地 Dì

Kinhh dịch

Bát Quái theo kinh Dịch

Vô cực sanh hữu cực, hữu cực thị thái cực;
Thái Cực sanh lưỡng nghi, tức âm dương;
Lưỡng nghi sanh tứ tượng: tức thiếu âm, thái âm, thiếu dương, thái dương;
Tứ tượng diễn bát quái; bát quái diền lục thập tứ quái.

Cá tánh Bát quái Âm dương Ngũ hành

Bát quái Âm dương

Âm	Khôn, Cấn , Khảm , Tốn
Dương	Càn , Đoài , Ly , Chấn

Bát quái Ngũ hành

Ngũ hành	Kim	Thủy	Mộc	Hỏa	Thổ
Bát quái	Kiền, Đoài	Khảm	Chấn, Tốn	Ly	Càn , Khôn