Sách tôn giáo/Tôn giáo trên thế giới/Tôn giáo Hy lạp/Triết học Hy lạp
Chủ nghĩa khắc kỷ[sửa]
Chủ nghĩa khắc kỷ (hay chủ nghĩa stoic/stoa, tiếng Hy Lạp: Στωικισμός, tiếng Latinh: Stoicismus) là một trường phái triết học Hy Lạp cổ đại do Zeno thành Citium sáng lập ra tại Athens vào đầu thế kỷ thứ 3 Trước Công Nguyên. Chủ nghĩa khắc kỷ là một nhánh triết học về đạo đức con người, thứ được tạo ra bằng luận lý và cách mà con người nhìn nhận bản chất thế giới.
Chủ nghĩa khắc kỷ cho rằng vì con người là một sinh vật thuộc về xã hội, nên con đường đi tới eudaimonia (hạnh phúc) của chúng ta sẽ được tìm ra thông qua việc chấp nhận việc mọi thứ đang diễn ra, không cho phép bản thân bị kiểm soát bởi những khao khát được thỏa mãn hoặc sợ hãi trước những đớn đau, thông qua việc sử dụng trí óc của mình để hiểu thế giới này và làm những phần việc mình cần làm để đóng góp cho kế hoạch mà tự nhiên đã vạch ra sẵn, và thông qua việc cùng làm việc, đối xử với những người khác một cách công bằng, bất thiên vị.
Những con người Stoic được biết đến nhiều nhất qua những lời răn dạy rằng "đức hạnh là điều tốt đẹp duy nhất" đối với con người, và rằng những thứ xung quanh ta, ví dụ như sức khỏe, tiền bạc và niềm vui, về bản chất không xấu cũng chẳng tốt (adiaphora), nhưng chúng có giá trị là "điều quan trọng để đức hạnh hành động". Bên cạnh đạo đức Aristoteles, những nguyên tắc của khắc kỷ cũng đã tạo nên trong những cách tiếp cận nền tảng có giá trị lớn lao tạo nên luân lý luận đức hạnh của phương Tây.[2] Con người khắc kỷ còn cho rằng những cảm xúc nhất định của chúng ta bị tổn thương là do sai lầm trong việc phán xét các vấn đề, và họ tin rằng con người nên hướng tới việc duy trì ý chí (gọi là prohairesis) sao cho "hòa hợp với tự nhiên". Chính lý do này, những người theo chủ nghĩa khắc kỷ tin rằng dấu hiệu rõ ràng nhất về triết lý của mỗi cá nhân sẽ được bộc lộ, không phải thông qua lời họ nói, mà thông qua cách họ cư xử. Để có một cuộc sống tốt đẹp, con người phải hiểu được những quy tắc của trật tự tự nhiên bởi lẽ chủ nghĩa khắc kỷ tin rằng tự nhiên chính là gốc rễ của mọi điều.
Chủ nghĩa Platon[sửa]
Chủ nghĩa Platon là triết lý của Plato hoặc tên của các hệ thống triết học khác được coi là có nguồn gốc từ nó. Trong cách sử dụng hẹp hơn, chủ nghĩa platon, được xem như một danh từ chung, đề cập đến triết lý khẳng định sự tồn tại của các đối tượng trừu tượng, được khẳng định là "tồn tại" trong một "thế giới thứ ba" khác biệt với thế giới bên ngoài hợp lý và từ thế giới bên trong ý thức, và ngược lại với chủ nghĩa danh nghĩa.
Theo nghĩa hẹp hơn, thuật ngữ này có thể chỉ ra giáo lý của chủ nghĩa hiện thực Platonic. Khái niệm trung tâm về chủ nghĩa Platon, một sự phân biệt thiết yếu đối với Lý thuyết Hình thái, là sự phân biệt giữa thực tế dễ nhận biết nhưng không thể hiểu được, và thực tế không thể hiểu được nhưng dễ hiểu. Các hình thức thường được mô tả trong các cuộc đối thoại như Phaedo, Hội nghị chuyên đề và Cộng hòa như các kiểu mẫu hoàn hảo siêu việt mà các đối tượng trong thế giới hàng ngày là các bản sao không hoàn hảo.