A giao
Thông tin
[sửa]Tên gọi khác
[sửa]A giao còn được gọi với nhiều tên khác: A giao nhân, A tỉnh giao, A tỉnh lư bì giao, Bồ hoàng sao A giao, Bì giao, Bồn giao, Hiển minh bả, Ô giao, Phó tri giao, Phú bồn giao, Cáp sao a giao, Châu a giao, Hắc lư bì giao, Sao a giao, Sao a giao châu, Thanh a giao, Thượng a giao, Trần a giao, Lư bì giao.
Tên khoa học
[sửa]Tên khoa học của A giao là: Colta Asini , Gelantinum Asini , Gelantina Nigra.
Mô tả
[sửa]A giao là keo chế từ da con lừa. Thông thường A giao được làm dưới dạng miếng keo hình chữ nhật, dài 6cm, rộng 4cm, dày 0,5cm, màu nâu đen, bóng, nhẵn và cứng. Khi trời nóng thì mềm, dẻo, trời khô thì giòn, dễ vỡ, trời ẩm thì hơi mềm. Mỗi miếng nặng khoảng 20g, vết cắt nhẵn, mầu nâu đen hoặc đen, bóng, dính.
Bào chế
[sửa]Theo Việt Nam
[sửa]Lấy khăn vải sạch lau cho hết bẩn, thái nhỏ bằng hạt bắp, cho vào chảo, sao với bột Cáp phấn hoặc Mẫu lệ (20%) cho phồng đều (Phương Pháp Bào Chế Đông Dược).
Theo Trung Quốc
[sửa]Chọn loại da già, dày, lông đen. Vào mùa đông - xuân (khoảng tháng 2 - 3 hàng năm, lấy da lừa ngâm vào nước 2-5 ngày cho mềm ra rồi cạo lông, cắt thành từng miếng mỏng (để nấu cho dễ tan). Nấu 3 ngày 3 đêm, lấy nước cũ ra, thay nước mới, làm như vậy 5-6 lần để lấy hết chất keo của da lừa. Lọc qua rây bằng đồng có lỗ nhỏ rồi khuấy với nước lọc có ít phèn chua, chờ vài giờ sau cho các tạp chất lắng xuống, gạn lấy 1 lớp nước trong ở trên và cô đặc lại. Trước khi lấy ra chừng 2 giờ thì thêm đường và rượu vào (cứ 600g da lừa thêm 4 lít rượu và 9kg đường), nửa giờ trước khi lấy ra lại thêm dầu đậu nành cho đỡ dính (600kg thêm 1kg dầu). Đổ ra, để nguội, cắt thành phiến dài 10cm, rộng 4 - 4,5cm, dày 0.8 - 1.6cm (Trung Dược Đại Từ Điển).
Sao Với Cáp Phấn: Lấy chừng 1kg bột Cáp phấn cho vào chảo rang cho nóng rồi bỏ các miếng A giao vào rang cho đến khi A giao nở giòn không còn chỗ cứng nữa thì dùng rây bỏ bột Cáp phấn đi (Trung Dược Đại Từ Điển).
Sao Với Bồ Hoàng: Cho Bồ hoàng vào chảo, rang nóng rồi cho A giao xắt mỏng vào, rang cho đến khi A giao nở giòn thì bỏ Bồ hoàng đi (Trung Dược Đại Từ Điển).
Ngâm với rượu hoặc nấu với nước cho tan ra (Đông Dược Học Thiết Yếu).
Thành phần hóa học
[sửa]Trong A giao chủ yếu là chất keo (Collagen). Khi thủy phân Collagen sẽ cho ra các axit amin bao gồm: Lysin 10%, Acginin 7%, Histidin 2%, Xystin 2%, Glycin 2%. Lượng Nitơ toàn phần là 16,43 - 16,54%, Canxi 0,079 - 0,118%, Sunfua 1,10 - 2,31%, độ tro 0,75 - 1,09% (Trung Dược Đại Từ Điển).
Ngoài ra còn có: Glycine, Proline, Axit Glutamic, Alanine, Arginine, Axit Asparic, Lysine, Phenylalanine, Serine, Histidine, Cysteine, Valine, Methionine, Isoleucine, Leucine, Tyrosine, Trytophan, Hydroxyproline, Threonine.
Tác dụng
[sửa]Tác dụng dược lý
[sửa]Tác dụng tạo máu: Rút máu của chó để gây thiếu máu rồi chia làm 2 lô, 1 lô dùng A giao, 1 lô không dùng A giao. Lô dùng A giao: dùng dung dịch A giao (30g/1 lít) rót vào bao tử chó. Sau đó xét nghiệm hồng cầu và các yếu tố khác của máu thấy A giao làm tăng nhanh lượng hồng cầu và các sắc tố của máu.
Tác dụng với chúng loạn dưỡng cơ dần dần: Cho chuột bạch ăn theo 1 chế độ đặc biệt để gây loạn dưỡng cơ dần dần: nhẹ thì què, nặng thì tê liệt không đi đứng được. Sau đó cho ăn dung dịch A giao thì sau hơn 100 ngày, đa số các con vật hết các triệu chứng tê liệt.
Tác dụng chống choáng: Gây choáng đối với mèo rồi dùng dung dịch A giao 5% thêm muối (để gây đẳng trương và kiềm hóa), lọc, nấu sôi khoảng 30-40 phút, đợi nhiệt độ hạ xuống 38 độ thì tiêm từ từ vào tĩnh mạch thấy huyết áp trở lại bình thường và con vật được cứu sống.
Ảnh Hưởng chuyển hóa đối với chất canxi: Cho chó uống dung dịch A giao đồng thời cho ăn Canxi cacbonat, thấy lượng canxi trong huyết thanh tăng cao. Cho uống dung dịch A giao khả năng đông máu không tăng nhưng nếu tiêm dung dịch 5% A giao đã tiệt trùng thì khả năng đông máu tăng.
Tác dụng chống ngất: Tinh chất A giao chế thành dịch có tác dụng chống chảy máu, ngất. Tiêm 5-6% dung dịch A giao (8ml/kg) có tác dụng làm cho huyết áp thấp tăng lên.
Tác dụng chuyển hóa tế bào Lympho: A giao có tác dụng chuyển hóa tế bào Lympho. A giao dùng chung với bài Phúc Phương Nhân Sâm Thanh Phế Thang có tác dụng nâng cao sự chuyển hóa tế bào Lympho nơi người bị mụn nhọt sưng.
Tác dụng cầm máu: Có thể do tác dụng tăng canxi máu, giữ được sự cân bằng của Canxi nhưng chỉ với chảy máu nhẹ, không có tác dụng đối với chảy máu nặng.
A giao có tác dụng chuyển dạng Lympho bào đối với người khỏe.
Cho chó uống A giao làm cho canxi huyết thanh tăng trên 10% nhưng thời gian máu đông không thay đổi. Nếu tiêm dung dịch 5% A giao đã tiệt trùng thì khả năng đông máu tăng (Trung Dược Học).
A giao cũng có tác dụng nhuận trường.