Sách Đông y/Cơ sở lý luận Đông y

Đông y

Trong Đông y , con người là một hệ thống cân bằng, nên tinh thần và thể xác hợp nhất với nhau, người xưa gọi đó là "Hình thần hợp nhất". Trong quan hệ với thiên nhiên, con người cùng với môi trường và vũ trụ hợp thành một chỉnh thể thống nhất cho nên phương Đông không chủ trương chế phục mà hướng tới sự hòa hợp – người xưa gọi là "thiên nhân hợp nhất". Trong quan hệ giữa người với người, từ ngàn năm xưa "dĩ hòa vi quý" đã trở thành phương châm xử thế cơ bản. Các đặc tính văn hóa này đã ảnh hưởng sâu sắc tới quan niệm và phương pháp chữa bệnh của Đông y học. Đông y có một hệ thống lý luận bao gồm các học thuyết Kinh lạc, Bát cương, Tạng tượng .

Bệnh

Lý luận Đông y dựa trên nền tảng triết học cổ Trung Hoa Âm Dương, Ngũ Hành. Văn hóa phương Đông coi trọng Cân bằng và Điều hòa cho nên Trung dung - Tức cân bằng giữa hai thái cực được người xưa tôn vinh là tiêu chuẩn tối cao .

Mục tiêu chữa bệnh của Đông y là 'Cân bằng chỉnh thể - Lập lại trạng thái cân bằng . Âm Dương, Ngũ Hành cân bằng trong cơ thể con người thì sức khỏe khỏe mạnh không bị bệnh tật. Việc chữa bệnh nhằm lập lại trạng thái cân bằng trong cơ thể con người .

Chẩn bệnh

Về chẩn đoán bệnh , Đông y dùng 4 phương pháp sau

• Vọng chẩn (Nhìn - quan sát bệnh nhân và hoàn cảnh),
• Văn chẩn (Nghe - lắng nghe âm thanh từ thể trạng và tâm sự của bệnh nhân),
• Vấn chẩn (Hỏi - hỏi bệnh nhân và người nhà những điều liên quan),
• Thiết chẩn (Khám - khám bằng tay và dụng cụ) để xác định bệnh trạng.

Trị bệnh

Để thực hiện việc trị bệnh có hiệu quả nhất, Đông y chủ trương

• Trị vị bênh

nghỉa là chữa từ khi bệnh chưa hình thành . Phòng bệnh hơn chữa bênh là chiến lược y tế vô cùng sáng suốt và là nét văn hóa độc đáo của Đông y từ ngàn năm xưa.

• Lưu nhân trị bênh

nghĩa là .trước hết phải giữ lấy mạng sống của con người, sau đó mới nghĩ tới vấn đề khống chế, tiêu trừ ổ bệnh .

• Dưỡng sinh

nghĩa là coi trọng khả năng tự khôi phục và tái tạo của cơ thể con người . .

• Nâng cao "chính khí" -

Lấy việc huy động tiềm năng của con người làm phương châm chính . Chính khí đầy đủ thì bệnh tật không thể xâm phạm (Chính khí tồn nội, tà bất khả can)

Đông y dùng các phương pháp sau để chửa bệnh cho bệnh nhân

1. Châm cứu,
2. Cạo gió ,
3. Chích lể ,
4. Xoa bóp
5. Giác hơi
6. Dùng thuốc trị bệnh

Cùng với 8 biện pháp cơ bản

1. "hãn" (làm ra mồ hôi),
2. "thổ" (gây nôn),
3. "hạ" (thông đại tiện),
4. "hòa" (hòa giải),
5. "ôn" (làm ấm),
6. "thanh" (làm mát),
7. "tiêu" (tiêu thức ăn tích trệ),
8. "bổ" (bồi bổ) để khôi phục cân bằng chỉnh thể,

Trong sách Nội kinh, dưỡng sinh được đặt vào vị trí tối cao, còn trị liệu chỉ được xem là biện pháp ở bình diện thấp. Tấn công trực tiếp vào "bệnh tà" chỉ được Đông y xem như biện pháp cuối cùng, bất đắc dĩ.