Kỹ thuật xây gạch đá/Kỹ thuật xây áp dụng cho các loại khối xây tường

Tủ sách mở Wikibooks

Kỹ thuật xây tường[sửa]

Chuẩn bị vật liệu và chuẩn bị mặt bằng[sửa]

Chuẩn bị vật liệu tại bãi tập kết và vận chuyển vào phân đoạn xây[sửa]

trên tổng mặt bằng trong giai đoạn thi công công tác xây, vật liệu được để tập trung ở bãi tập kết. Gạch chỉ được xếp thành kiêu, cao 20  25 lớp, khoảng 1,5 m, lớp trên so le (khoá mạch) lớp dưới. Số lượng viên gạch trong một lớp có thể là 8, 10, 12, hay 20 viên, nhưng thường là 10 viên (cho dễ đếm). Vữa được trộn thành từng cối vữa. Trộn vữa xi măng, để giảm bụi, đổ cát ẩm chùm lên xi măng rời, trộn đều theo đúng cấp phối, rồi bới rộng thành khay tròn, tiếp theo đổ lượng nước, được đong chính xác đảm bảo độ sụt của vữa, vào giữa và đảo đều. Khi trộn vữa vôi hay tam hợp, bằng vôi bột, thì phải quây cát hay xi măng cát thành khay tròn trước, đổ nước vào giữa trước, rồi mới cho vôi bột vào, vì vôi cần phản ứng trương nở với nước (tôi), tăng thể tích rất nhiều. Sau khi vôi đã thành dung dịch vôi nước, mới nạo dần bờ be cát và trộn đều với vôi nước thành vữa. Nếu vữa dùng vôi tôi (nước), thì cũng làm tương tự như vôi bột, chỉ khác là vôi tôi được đổ đồng thời với nước vào giữa vòng cát hay xi măng cát, và được hoà nhuyễn với nước, trước khi trộn đều thành vữa. Khi xây từng phân đoạn, hai vật liệu này được vận chuyển dần ít một vào vị trí công tác, tuy theo nhịp độ xây.

Tổ chức măt bằng phân đoạn xây[sửa]

mặt bằng thi công phân đoạn xây thường được chia thành 3 dải song song liền kề nhau: - dải thứ nhất, là dải sản phẩm, là vị trí mà phân đoạn tường sau khi xây xong sẽ nằm ở đó. Hệ thống dây lèo, cột lèo và dây xây được căng ở đây, về phía mặt tường bên kia, đối xứng với mặt tường gần người thợ xây. Như vậy, để khi xây người thợ không chạm vào làm lệch hệ định hướng gồm: cột lèo, các dây lèo và dây xây, để tường không bị khuyết tật. - dải ở giữa, là dải công tác, là nơi người thợ đứng để thao tác xây, nơi để vật liệu gạch và vữa xây ngay. Thường thì gạch và vữa, mỗi thứ để ở một bên người xây (vữa đặt ở phía tay cầm dao xây), nhằm giản tiện các thao tác xây. Không gian thao tác tối thiểu cho mỗi người thợ xây là . Khi xây những đợt xây trên cao, hệ thống giáo công tác được lắp dựng trong dải không gian này để người thợ đứng lên trên xây. - dải ngoài cùng, là dải vận chuyển, tạo thành tuyến đường vận chuyển gạch từ nơi tập kết và vữa từ chỗ trộn, về để xây.

Chuẩn bị dụng cụ tại chỗ (tức là dựng hệ dịnh hướng khối xây)[sửa]

Dựng hệ định hướng tổng thể (hệ lèo)[sửa]

hệ lèo để xác định các bề mặt tường. Trên một trục định vị tường thường ở hai đầu có hai góc tường, làm đổi hướng hoàn toàn trục tường này. Trên mỗi trục tường có thể chia làm một hay nhiều phân đoạn xây nối nhau thẳng hàng. Tại hai điểm góc biên của trục tường, được xác định sẵn (giác) trên mặt nền, ta dựng hai cột lèo, góc cột lèo trùng với hai điểm trên. Dùng dọi chỉnh cho hai cột lèo này đứng thật thẳng đứng theo cả hai phương: phương trục tường và phương vuông góc với tường. Khi trục tường được chia thành nhiều phân đoạn tường, để các phân đoạn xây nối nhau thẳng hàng trên cùng một trục, qua hai đầu trên của hai cột lèo, dọc theo mép biên tường định xây, ta buộc một dây lèo ngang bằng thép. Trên dây lèo ngang có treo các lèo đứng trung gian, được dọi đứng theo cả hai phương giống như với cột lèo và ghim đầu dưới vào mạch vữa nằm dưới cùng. Nếu phân đoạn tường trung gian có các góc tường, góc trụ liền tường, thì chân các điểm góc này trên nền phải nằm trên hình chiếu của lèo ngang trên nền, do các phân đoạn cùng trên một trục, và tại các điểm này ta ghim đầu dưới các dây lèo đứng trung gian hay thước cữ góc vào đó. Đầu trên của các dây lèo đứng hay thước cữ góc này được treo buộc vào lèo ngang và được điều chỉnh bằng dọi cho thẳng đứng với đầu dưới theo cả hai mặt: mặt tường và mặt vuông góc. Tại mỗi đầu mỏ của một phân đoạn phải có một dây lèo đứng. Khoảng cách giữa các lèo đứng không quá 12 m, để dây xây không bị võng. Sau khi xây xong những viên góc hoặc mỏ của một, hai lớp dưới cùng, đầu dưới của tất cả các dây lèo đứng được ghim vào mạch vữa ngang dưới cùng và được kiểm tra lại bằng dọi.

hệ thống lèo trên sẽ định hướng cho cả một đợt xây cho nên sau khi dựng xong phải giữ ổn định không xê dịch hệ này cho đến khi xây đợt mới.

dây xây là hệ thống định hướng cho từng lớp xây, được dựng và thay đổi cho từng lớp xây và được điều chỉnh theo hệ thống lèo, thước cữ và nivô. Dây xây luôn nằm trong mặt phẳng dây lèo đứng và lèo ngang, nhưng do luôn phải thay đổi vị trí theo từng lớp xây (lên dây), nên nó phải được căng vào bên trong lèo đứng, nằm cùng phía với tường và người xây so với hệ lèo, để tránh va chạm làm sai lệch dây lèo đứng trong khi lên dây. nếu dùng thước cữ góc hay cột lèo, ta móc mỗi đầu dây xây vào vạch cữ trên thước cữ hay thước cữ di động trên cột lèo. Trường hợp chỉ dùng lèo đứng trong phân đoạn xây, thì tại hai mỏ góc hai đầu phân đoạn phải định vị trước và xây tạm trước một, hai lớp tường tại vị trí này gọi là xây bắt mỏ, để lấy chỗ cắm dây lèo đứng và dây xây. Khi xây tường dùng lèo đứng luôn phải xây bắt mỏ góc trước một đến hai lớp trên để lấy chỗ ghim dây xây. Sau khi đã căng ngang bằng dây xây vào hai mỏ góc hai đầu, thì phải chỉnh chính xác mép biên các viên mỏ góc trong cùng một lớp xây bắt mỏ cho song song với dây xây (bám dây xây). nền nhà thường không bằng, để các lớp xây được ngang bằng, ngay tại lớp xây đầu tiên ta dùng ni vô để kiểm tra độ thăng bằng nhau của cả hai mỏ góc hai đầu, và điều chỉnh chúng bằng độ dầy mỏng của lớp gạch và mạch vữa nằm dưới cùng (nếu độ chênh lệch giữa hai đầu lớn thì đối với tường dầy  220 có thể dựng bề ngang các viên gạch tại đầu thấp trong lớp này lên, gọi là xây vỉa). Các lớp xây bên trên thì có thể không cần đánh thăng bằng bằng nivô, nhưng được điều chỉnh độ ngang bằng, bởi chiều cao như nhau (75  77 mm) của vạch cữ hay thước cữ di động tại mỏ góc hai đầu phân đoạn xây, và bởi độ thăng bằng của lớp xây ngay bên dưới. tại các mức độ cao đặc biệt như: bậu cửa sổ, lanh tô cửa, góc tường và trần, để đảm bảo độ ngang bằng chính xác ta dùng ni vô để kiểm tra. 3. Rải vữa và đặt gạch khi rải vữa cần phải đủ lượng vữa, diện rải ít nhất là phải lớn hơn chiều dài viên gạch để đảm bảo cho mạch vữa nằm no vữa. Khi rải vữa, chiều dầy của dải vữa tạo nên mạch nằm, thường khoảng 15 mm. Dùng dao vét gọn hai bên dải vữa để nó có tiết diện hình thang, nhằm làm giảm vữa thừa phè sang hai bên tường, khi gõ chỉnh gạch. Để đảm bảo no mạch vữa đứng dọc và ngang, cần kết hợp các thao tác sau: - sau khi rải vữa mạch nằm xong, thì dùng dao vét vữa từ mạch này lên đầu viên gạch đã xây trước trong hàng, nhằm tạo một phần mạch ngang. - cầm viên gạch dúi mạnh vào dải vữa vừa rải của mạch nằm theo hướng dọc theo hàng gạch, với một góc nghiêng 5  10 độ so với mặt bằng, để đẩy vữa từ mạch vữa nằm lên mạch vữa đứng ngang giữa viên đang xây và viên đã xây trước. - sau khi đặt, gõ và chỉnh gạch xong vữa thừa từ mạch nằm phè sang hai bên tường phải vét gọn và đổ vào các mạch vữa ngang và dọc để làm đầy các mạch này. trong quá trình xây, sau khi đặt viên gạch và vị trí, dùng dao xây gõ trên mặt trên viên gạch sao cho mặt trên lớp xây (cũng là mặt trên mỗi viên gạch trong lớp) được chỉnh ngang bằng độ cao dây xây. Các viên gạch ở hàng biên của mỗi lớp luôn được chỉnh mặt bên song song cách đều với dây xây một khoảng hở bằng bề ngang thân dây xây (1 mm). Khi chỉnh các viên gạch trong hàng biên bám dây xây cũng chỉ dùng dao xây gõ vào mặt trên viên gạch nhưng theo một góc nghiêng hướng vào phía cần chỉnh ngang. Không được phép gõ ngang tường làm long mạch vữa, đặc biệt là đối với tường 110, vì tường đang xây thường không được chịu lực sô ngang. Các mạch vữa nằm, ngang và dọc, sau khi đặt, gõ và chỉnh gạch xong, thường dầy khoảng 8  12 mm.

trong khi xây, để tránh trùng mạch đôi khi cần những mẩu gạch 1/2, 1/4, 3/4 xây trèn vào trong lớp xây, thì dùng dao xây để chặt gạch. Khi bắt mỏ luôn phải dùng thước thợ để kiểm tra và điều chỉnh các góc tường. Tại các góc tường mép của góc tường phải luôn bám dây lèo đứng, tức là luôn song song cách đều dây lèo đứng một khe hở bằng một thân dây, khoảng 1 mm.
  như vậy, khi đặt gạch, các viên gạch trong các hàng ngoài của mỗi lớp xây phải bám dây xây, các viên gạch ở góc tường hay trụ còn phải bám dây lèo đứng hoặc cột lèo, các viên gạch trong các hàng trèn của mỗi lớp xây được chỉnh mặt trên theo các viên hàng ngoài.

Xây tường 110[sửa]

Xây tường 110 bổ trụ[sửa]

Xây trường 220[sửa]

Kỹ thuật xây tường gạch chỉ 220, còn gọi là tường đôi hay tường một gạch. Tường đôi là loại tường chịu lực. Kỹ thuật xây loại tường này cũng tuân thủ hoàn toàn các yêu cầu kỹ thuật chung, cũng như các bước tiến hành cơ bản của công tác xây. Ngoài ra, có thêm một số kỹ thuật bổ xung sau:

  • Các lớp dọc thông thường của tường đôi (tường 220) bao gồm 2 hàng tường đơn (hàng dọc) đăt song song liền kề và được liên kết lại với nhau. Giữa chúng có mạch vữa dọc liên kết chúng với nhau. Tuy nhiên để tránh trùng mạch đứng dọc này, cần phải có các lớp ngang chỉ gồm một hàng ngang để khoá mạch này và liên kết hai phần tường 110 với nhau. Thường có 3 cách để các lớp ngang này trong khối xây:
- Cách để một lớp dọc kèm một lớp ngang. Cách này chất lượng tường là tốt nhất (coi là chất lượng đạt 100%), nhưng năng xuất xây thấp (coi là đạt 100%).
- Cách xây 3 lớp dọc liên tiêp phải đến một lớp quay ngang liền kề. Cách xây này chất lượng khối xây tường có giảm (khoảng 95%), nhưng năng xuất thì tăng (đạt khoảng 110%).
- Cách xây thứ ba, năm dọc một ngang, cách này tạm chấp nhận vì năng xuất cao (tới 115  120%), nhưng chất lượng khối xây kém nhất (khoảng 90%). trong thực tế hai cách sau được áp dụng phổ biến do năng tăng mạnh mà chất lượng vẫn chấp nhận được.
  • Tại góc tường 220 dễ xảy ra hiện tượng trùng các mạch ngang và dọc. để xử lý hiện tượng này tại góc tường 220 ta sử dụng các viên gạch mẩu, loại 3/4 viên, để xây góc. cách xây như sau:
Xử lý trùng mạch tại góc tường 220.
  • Tường 220 có hai mặt bên không liên quan chặt chẽ với nhau, để đảm bảo bề dầy tường đồng nhất, hai mặt bên tường đều phẳng, độ dày mạch dọc đồng đều, khi xây các lớp dọc ta phải căng thêm một hay một hệ dây xây phía mặt tường trong. Do bề dầy tường đủ lớn, nên từ tường 220 trở lên có thể rải vữa bằng xẻng, làm tăng năng xuất xây, và căng thêm dây xây trong mà không bị vướng víu.

Tường 220 các mạch đứng ngang thường cách nhau 1/4 viên gạch.